Francis Garnier (1839-1873)

 

Francis Garnier

(1839-1873)

• Tên đầy đủ: Marie Joseph Francois Garnier
• Quốc tịch: Pháp
• Ngày sinh: 25 tháng 7 năm 1839
• Nơi sinh: Saint-Étienne, Pháp
• Ngày mất: 21 tháng 12 năm 1873
• Nơi mất: Hà Nội, Việt Nam
  

Marie Joseph François (Francis) Garnier (25 tháng 7 năm 1839 – 21 tháng 12 năm 1873), phiên âm tên Garnier là Ngạc Nhi, một sĩ quan người Pháp mang cấp bậc Đại úy Hải quân và đồng thời là một nhà thám hiểm, Francis Garnier được biết đến vì cuộc thám hiểm sông Mekong 1866-1868 tại khu vực Đông Nam Á,và cũng như được biết đến khi ông bị quân Cờ Đen giết trong trận Cầu Giấy năm 1873, không lâu sau khi thành Hà Nội bị quân Pháp chiếm.

Cột mốc:

• 1839: Francis Garnier sinh tại St. Etienne, Pháp

• 1855: Francis Garnier theo học tại học viện hải quân (l'Ecole Navale)

• 1862: Francis Garnier được bổ nhiệm làm thanh tra dân sự tại Nam Kỳ 

• 1866: Francis Garnier bắt đầu chuyến thám hiểm lưu vực sông Mê Kông

• 1873: Francis Garnier tấn công thành Hà Nội 

• 1873: Francis Garnier chỉ huy quân Pháp giao chiến với quân Cờ Đen ở Cầu Giấy, Hà Nội

• 1873: Francis Garnier tử trận trong trận Cầu Giấy vào ngày 21 tháng 12 năm 1873, hưởng dương 34 tuổi

 Francis Garnier sinh ra ở thành phố Saint-Étienne, Pháp. Ông đậu vào trường Hải quân năm 1856, Francis Garnier trong quân phục khoảng năm 1860.

 Chân dung Đại úy Francis Garnier.

 Đoàn thám hiểm sông Mekong đang ở Angkor Wat (Camphuchia). Từ trái sang: Francis Garnier, Louis Delaporte,, Eugene Joubert, Clovis Thorel, Louis de Carné, Ernest Doudart de Lagrée (trưởng đoàn).

 Những thành viên trong đoàn thám hiểm sông Mekong năm 1866.

 Francis Garnier (1), Louis Delaporte (2), Eugene Joubert (3), Clovis Thorel (4), Louis de Carné (5). Lúc này trường đoàn Ernest Doudart de Lagrée không có mặt vì bị bệnh. Đoàn thám hiểm do Francis Garnier chỉ huy.

Sau khi hoàn thành chuyến thám hiểm Mekong, Francis Garnier trở lại Đông Dương, ông tham gia chỉ huy quân Pháp đánh chiếm thành Hà Nôi ngày 20 tháng 11 năm 1873.

 

Đại triều phục của Nguyễn Tri Phương, người giữ Thành Hà Nội, bị Francis Garnier thu làm chiến lợi phẩm khi chiếm được Thành Hà Nội năm 1873, hiện lưu giữ tại Musee de l'Armee ở Pháp.

 Vài tuần sau khi chiếm thành Hà Nội, Francis Garnier chỉ quân Pháp giao chiến với quân Cờ Đen ở Cầu Giấy, ngoại ô thành Hà Nội. 

 Ngày 21 tháng 12 năm 1873, trong khi giao chiến với quân Cờ Đen ở Cầu Giấy, Francis Garnier bị quân Cờ Đen giết chết.

Quân Cờ Đen chặt đầu Francis Garnier trong trận Cầu Giấy năm 1873.

Đại úy Francis Garnier và phó chỉ huy Balny d'Avricourt cùng Dagorne, Bonifay, Sorre bị giết chết ngày 21 tháng 12 năm 1873. Người ta chỉ tìm thấy xác của Garnier và Dagorne; năm cái đầu của những người chết bị đưa đi bêu khắp đường phố Hà Nội từ ngày 21 tháng 12 năm 1873 đến ngày 05 tháng 1 năm 1874.

  Cầu Giấy, gần nơi Francis Garnier bị giết ngày 21 tháng 12 năm 1873.

 

 

 

Bản đồ Hà Nội những năm 1873-1883, với khu vực Cầu Giấy và địa điểm Garnier tử trận. Cùng ngày Francis Garnier bị giết còn có Trung úy hải quân Balny d'Avricourt trong trận Cầu Giấy năm 1873.

Đại úy Francis Garnier (đứng, bên trái) và Đại úy Balny d'Avricourt (ngồi) chỉ huy chiến hạm L'Espingole năm 1873.

Đại úy Balny d'Avricourt, người bị quân Cờ Đen giết chết cùng với Francis Garnier trong trận Cầu Giấy năm 1873.

 

Năm 1884, đền Voi Phục được Pháp đổi tên thành đền Balny, người bị quân Cờ Đen giết chết cùng với Francis Garnier trong trận Cầu Giấy năm 1873.

 Mộ của Ernest Doudart de Lagrée (trưởng đoàn thám hiểm sông Mekong) và Francis Garnier tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, Sài Gòn, năm 1928.

Mộ của Ernest Doudart de Lagrée (trưởng đoàn thám hiểm sông Mekong) và Francis Garnier tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, Sài Gòn, năm 1928.

Mộ của Ernest Doudart de Lagrée (trưởng đoàn thám hiểm sông Mekong) và Francis Garnier tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, Sài Gòn, năm 1970. Đến năm 1983, mộ của Francis Garnier và Ernest Doudart de Lagrée khai quật và được hỏa táng chuyển về Pháp an táng.

Mộ của Ernest Doudart de Lagrée (trưởng đoàn thám hiểm sông Mekong) và Francis Garnier tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, Sài Gòn, năm 1970. Đến năm 1983, mộ của Francis Garnier và Ernest Doudart de Lagrée khai quật và được hỏa táng chuyển về Pháp an táng.

Tượng Francis Garnier và công viên Francis Garnier trước Nhà Hát Lớn Sài Gòn (sau này là Công trường Lam Sơn), sau đó bức tượng được dời tới vị trí gần Bến Bạch Đằng, sau này là Công Trường Mê Linh.

 Tượng Francis Garnier tại vị trí sau này là Công trường Mê Linh.

 Bia tưởng niệm Francis Garnier gần nơi ông bị giết tại Cầu Giấy, Hà Nội.

 

  Bia tưởng niệm Francis Garnier gần nơi ông bị giết tại Cầu Giấy, Hà Nội.

  Biển phố Francis Garnier tại thành phố quê hương ông Saint-Etienne, kèm theo ghi chú: Tại ngôi nhà này Francis Garnier đã ra đời ngày 25/7/1839, đại úy hải quân, người thám hiểm sông Mê Kông và người đầu tiên chinh phục Bắc Kỳ, hy sinh vì tổ quốc tại Hà Nội ngày 21/12/1873.

 Đài tưởng niệm có chứa tro cốt của Francis Garnier tại Paris, Pháp.

  Francis Garnier trên con tem năm 1943 của Liên bang Đông Dương