Thanh Thái Tổ - Thiên Mệnh (1559-1626)

Thanh Thái Tổ - Thiên Mệnh

(1559-1626)

Tên đầy đủ: Ái Tân Giác La Nỗ Nhĩ Cáp Xích
Quốc tịch: Mãn Châu (Trung Quốc)
Ngày sinh: 21 tháng 2 năm 1559
Nơi sinh: Liêu Ninh, Trung Quốc
Ngày mất: 30 tháng 9 năm 1626 (67 tuổi)
Nơi mất: Ninh Viễn, Mãn Châu, Trung Quốc

Nỗ Nhĩ Cáp Xích (1559 – 1626), Hãn hiệu Thiên Mệnh Hãn (Thanh Thái Tổ), là một thủ lĩnh của bộ tộc Nữ Chân vào cuối đời Minh (Trung Quốc) và lập ra nhà Hậu Kim năm 1616 (tiền thân của nhà Thanh). Ông còn là người sáng tạo ra Bát Kỳ Mãn Châu.

Trong lịch sử Trung Quốc, Nỗ Nhĩ Cáp Xích nổi tiếng là người đã xây dựng nền móng mà sau đó con trai ông, Hoàng Thái Cực bành trướng uy thế và trở thành vị Hoàng đế đầu tiên của triều đại nhà Thanh. Về sau, các hậu duệ truy tôn miếu hiệu cho ông là Thái Tổ, dù ông không giữ ngôi vị hoàng đế Trung Hoa một ngày nào.

Ban đầu, ông được nhà Thanh truy tôn thụy hiệu là Vũ Hoàng đế, sau lại cải thành Cao Hoàng đế , nên còn xưng gọi Thái Tổ Cao Hoàng đế.

1559: Nỗ Nhĩ Cáp Xích sinh tại Hetu Ala (âm Hán Việt: Hách Đồ A Lạp), một vùng ven sông Tô Khắc Tố Hộ (Suksuhu, nay thuộc thôn Lão Thành, trấn Vĩnh Lăng, huyện tự trị dân tộc Mãn Tân Tân, Phủ Thuận, Liêu Ninh, Trung Quốc)

1584: Nỗ Nhĩ Cáp Xích tấn công Ni Kham Ngoại Lang ở thành Đồ Luân (Tulun)

1587: Nỗ Nhĩ Cáp Xích tiếp tục tấn công Nga Nhĩ Hồn, buộc Ni Kham Ngoại Lan phải trốn chạy vào lãnh địa của Lý Thành Lương

1593: Nỗ Nhĩ Cáp Xích đã đánh tan lực lượng liên minh 9 bộ tộc Hải Tây Nữ Chân tại trận Gure liên minh 9 bộ tộc Hải Tây Nữ Chân tấn công Kiến Châu Nữ Chân

1599: Nỗ Nhĩ Cáp Xích tấn công bộ tộc Cáp Đạt.

1603: Nỗ Nhĩ Cáp Xích cho xây dựng Hách Đồ A Lạp để trở thành kinh đô sau này.

1607: Nỗ Nhĩ Cáp Xích chinh phục bộ tộc Huy Phát.

1613: Nỗ Nhĩ Cáp Xích chinh phục bộ tộc Ô Lạp.

1616: khi 57 tuổi, Nỗ Nhĩ Cáp Xích lên ngôi Đại Hã, lấy quốc hiệu Đại Kim, mà sử Trung Quốc gọi là Hậu Kim, đặt niên hiệu là Thiên Mệnh.

1618: Nỗ Nhĩ Cáp Xích ban bố "Thất đại hận" (Bảy mối hận lớn, âm Mãn: Nadan Amba Koro) làm lý do khởi binh phản Minh.

1919: Trận bến Tát Nhĩ Hử, Nỗ Nhĩ Cáp Xích chỉ huy 6 vạn quân Nữ Chân đã đánh tan 14 vạn liên quân Minh - Triều Tiên - Diệp Hách, làm rung động Minh triều

1622: Nỗ Nhĩ Cáp Xích đánh bại đội quân của Kinh lược Liêu Đông Phùng Đình Bản và Tuần phủ Liêu Đông Vương Hóa Trinh, chiếm giữ trọng trấn Liêu Tây là Quảng Ninh.