Lý Thái Tổ (947-1028)


 Lý Thái Tổ 

(947-1028)

 
  • Tên đầy đủ: Lý Công Uẩn
  • Quốc tịch: Việt Nam
  • Ngày sinh: 8 tháng 3 năm 974
  • Nơi sinh: Từ Sơn, lộ Bắc Giang , Đại Cồ Việt
  • Ngày mất: 31 tháng 3 năm 1028
  • Nơi mất: Điện Long An, Thăng Long, Đại Cồ Việt
Lý Thái Tổ tên húy là Lý Công Uẩn là vị hoàng đế sáng lập nhà Lý trong lịch sử Việt Nam, trị vì từ năm 1009 đến khi qua đời vào năm 1028. 

Xuất thân là một võ quan cao cấp dưới triều Nhà Tiền Lê, năm 1009, nhân khi vị vua cuối cùng của nhà Tiền Lê là Lê Long Đĩnh qua đời, con trai còn nhỏ, Lý Công Uẩn được lực lượng của Đào Cam Mộc và thiền sư Vạn Hạnh tôn làm hoàng đế. Trong thời kỳ trị vì của mình, ông dành nhiều thời gian để đánh dẹp các nơi phản loạn, vì cơ bản nước Đại Cồ Việt vẫn chưa thu phục được lòng tin của các tộc người vùng biên cương. Triều đình trung ương dần được củng cố, các thế lực phiến quân bị đánh dẹp, kinh đô được dời từ Hoa Lư về thành Đại La vào tháng 7 năm 1010 và thành này được đổi tên thành Thăng Long, mở đầu cho sự phát triển lâu dài của nhà Lý tồn tại 216 năm.

  • 974: Lý Công Uẩn người ở Cổ Pháp, Bắc Giang (nay thuộc thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh), mẹ họ Phạm.
  • 1006: Lê Long Việt giành được ngôi vua, trở thành vua Lê Trung Tông. Nhưng chỉ được 3 ngày, Trung Tông bị em là Lê Long Đĩnh giết hại giành ngôi. Lúc đó các quan đều sợ hãi bỏ chạy, chỉ có Lý Công Uẩn đến ôm xác vua Lê Trung Tông (Tiền Lê) mà khóc.  
  • 1009: Lý Công Uẩn lên ngôi hoàng đế, sáng lập ra nhà Lý, đặt niên hiệu là Thuận Thiên.
  • 1010: Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Tống Chân Tông phong Lý Thái Tổ chức Giao Chỉ quận vương lĩnh Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ.
  • 1011: Lý Thái Tổ mang sáu quân đi phạt quân Cử Long ở Ái Châu.
  • 1013: Lý Thái Tổ thân chinh đánh quân Man ở châu Vị Long
  • 1014: Vua Đại Lý sai hai tướng Dương Trường Huệ, Đoàn Kính Chí đem 20 vạn quân đánh nước Việt.
  • 1017: Tống Chân Tông phong Lý Thái Tổ chức Nam Bình vương.
  • 1018: Lý Thái Tổ lại sai viên ngoại lang Nguyễn Đạo Thanh và Phạm Hạc sang nước Đại Tống thỉnh Tam tạng kinh đem về để vào kho Đại Hưng.1028 (tức năm Thuận Thiên thứ 19), sức khỏe Lý Thái Tổ đã không được tốt, thường xuyên đau yếu. Ngày 31 tháng 3 năm ấy, Thái Tổ qua đời ở điện Long An, ở ngôi 19 năm, hưởng thọ 54 tuổi. 
  • 1020: Lý Thái Tổ phải sai Khai Thiên vương Lý Phật Mã và  Đào Thạc Phụ đem quân đi đánh Chiêm Thành ở trại Bố Chính, thẳng đến núi Long Tỵ (nay thuộc huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình), chém được tướng Chiêm là Bố Linh tại trận, người Chiêm chết đến quá nửa.
  • 1022: Thổ dân Đại Nguyên Lịch - một sắc dân Mán cư trú giữa trại Như Hồng và trấn Triều Dương (Đại Tống) - sang đánh phá biên ải Việt-Tống. Lý Thái Tổ ra lệnh cho Dực Thánh vương đánh dẹp Đại Nguyên Lịch.
  • 1024: Lý Thái Tổ sai Thái tử Lý Phật Mã đem quân đánh châu Phong Luân, còn Khai Quốc vương thì đánh châu Đô Kim. Cùng năm đó, nhà vua tu sửa thành Thăng Long.
  • 1028: Lý Thái Tổ sai Thái tử đánh châu Thất Nguyên, Đông Chinh vương cũng đi đánh châu Văn. Lý Thái Tổ qua đời ở điện Long An, ở ngôi 19 năm, hưởng thọ 54 tuổi

Tượng thờ vua Lý Thái Tổ ở chùa Kiến Sơ, Gia Lâm, Hà Nội.
Tượng Lý Thái Tổ và Lý Thái Tông ở đền Lý Bát Đế.
 Tranh vẽ Lý Công Uẩn trong sách.

 
 Chiếu dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long của vua Lý Thái Tổ.



Bản đồ Đại Việt thời nhà Lý.
Tượng Lý Thái Tổ tại Hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội (dựng năm 2004).
Tượng đài Lý Thái Tổ tại trung tâm thành phố Bắc Ninh.



Chùa Cổ Pháp, nơi sinh của Lý Công Uẩn.



Tam quan chùa Tiêu, nơi khi xưa sư Vạn Hạnh trụ trì.



Lăng Lòng Chảo (gò đất tương truyền là lăng Lý Thái Tổ tại Bắc Ninh)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Nhân Vật Lịch Sử