Thanh Mục Tông - Đồng Trị (1856-1875)

 Thanh Mục Tông - Đồng Trị 

(1856-1875)

 

• Tên đầy đủ: Ái Tân Giác La Tải Thuần
• Quốc tịch: Mãn Châu (Trung Quốc)
• Ngày sinh: 27 tháng 4, 1856
• Nơi sinh: Trung Quốc
  
• Ngày mất: 12 tháng 1, 1875
• Nơi mất: Bắc Kinh, Trung Quốc

Thanh Mục Tông tên húy là Ái Tân Giác La Tải Thuần, Hãn hiệu: Bố Luân Trát Tát Khắc Hãn, Tây Tạng tôn vị Văn Thù Hoàng đế là vị Hoàng đế thứ 10 của nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc. Ông trị vì từ năm 1861 đến năm 1875, khoảng 14 năm. Trong thời gian trị vì, ông có hai niên hiệu là Kỳ Tường Đế (tháng 8 - tháng 12 năm 1861) và Đồng Trị Đế (1862 - 1875).

Năm Hàm Phong thứ 11 (1861) tại Nhiệt Hà, Tải Thuần 5 tuổi được Hàm Phong Đế phong Hoàng thái tử, đồng thời di chiếu lại cho 8 vị đại thần làm phụ chính hỗ trợ cho Tiểu Hoàng đế, bao gồm Di Thân vương Tải Viên, Trịnh Thân vương Đoan Hoa, Hộ bộ Thượng thư Túc Thuận, Ngạch phụ Cảnh Thọ, Binh bộ Thượng thư Mục Ấm, Lại bộ Tả Thị lang Khuông Nguyên, Lễ bộ Hữu thị lang Đỗ Hàn, Thái bộc Thiếu Khanh tự Tiêu Hữu Doanh. Đương thời gọi Cố mệnh Bát đại thần. Điều này có nghĩa thực quyền sẽ nằm trong tay 8 vị đại thần.

Khi đoàn đưa linh cữu Hàm Phong Đế rời Hà Bắc về Bắc Kinh, Túc Thuận và các phụ chính đại thần phải theo hộ giá quan tài; 2 vị Thái hậu, Tân đế và 2 vị Thân vương chớp lấy thời cơ về Tử Cấm Thành trước để có thời gian bố trí kế hoạch và củng cố phe cánh. 8 đại thần về đến Bắc Kinh thì lập tức bị bắt giam, tước vị, khép tội phản nghịch. Túc Thuận đứng đầu nên bị xử trảm, Tải Viên và Đoan Hoa bị bức tự vẫn. Sử sách gọi đây là chính biến Tân Dậu.

Tháng 11 năm Hàm Phong thứ 11 (1861), Lưỡng cung Thái hậu đề ra chính sách Lưỡng cung thính chính, tức buông rèm nhiếp chính ở Dưỡng Tâm điện. Từ An là Chính cung Hoàng hậu của Tiên đế, phụ trách quốc sự, lấy danh nghĩa Kỳ Tường Đế ban phát chỉ dụ. Từ Hi địa vị thấp hơn, phụ trách việc vặt như chi tiêu sinh hoạt trong cung, đối với việc trọng đại phải thông qua quyết định của Từ An.

Năm Đồng Trị nguyên niên (1862), Kỳ Tường được cải niên hiệu là Đồng Trị, tức nghĩa "cùng nhau thống trị thiên hạ". 

• 1856: Đồng Trị Đế tên đầy đủ là Ái Tân Giác La Tải Thuần. Ông là Hoàng trưởng tử, cũng là Hoàng tử duy nhất của Hàm Phong Đế và Ý Quý phi Diệp Hách Na Lạp thị.

• 1861: Hàm Phong Đế băng hà, Thái tử đăng cơ trở thành Hoàng đế thứ 10 của nhà Thanh, đặt niên hiệu đầu tiên là Kỳ Tường. Đích mẫu của Kỳ Tường, Hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc thị, Chính cung của Hàm Phong Đế được tôn làm Mẫu hậu Hoàng thái hậu, lấy hiệu Từ An Hoàng thái hậu; sinh mẫu Ý Quý phi trở thành Thánh mẫu Hoàng thái hậu, lấy hiệu Từ Hi Hoàng thái hậu.

• 1864: Tăng Quốc Phiên và Lý Hồng Chương chỉ huy quân Thanh chiếm lại thủ đô Thiên Kinh của Thái Bình Thiên Quốc. Hồng Tú Toàn tự tử, quân đội và chính quyền của Thái Bình Thiên Quốc tan rã chấm dứt 15 năm tồn tại của một nhà nước độc lập trong lòng Trung Hoa. 

• 1867: Một chiếc tàu Mỹ đụng phải đá ngầm bị chìm ở Đài Loan. Mỹ vin cớ đó cho rằng người dân ở nơi đấy đã giết hết thủy thủ của họ, nên sai quân đến tàn sát dân chúng. Nhưng sau đó, quân Mỹ phải rút đi vì bị người dân chống cự rất quyết liệt.

• 1874: Nhật Bản cho quân đổ bộ đánh chiếm Đài Loan, nhưng rồi cũng phải rút đi vì bị quân Thanh và người dân địa phương chống đối quá. Tuy vậy, Thanh đình phải bồi thường cho Nhật Bản 50 vạn lạng bạc. 

• 1874: Hoàng đế lâm bệnh, lệnh cho Thượng thư Lý Hồng Tảo duyệt tấu chương

• 1875: Sau khi đế quốc Anh thôn tính xong Miến Điện, thì bắt đầu âm mưu xâm lược tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); buộc Thanh đình phải ký "Điều ước Yên đài" cho phép họ được hoạt động ở các tỉnh Vân Nam, Tứ Xuyên, Tây Tạng, Cam Túc và Thanh Hải.

• 1875: Hoàng đế Đồng Trị băng hà tại điện Dưỡng Tâm, khi mới 18 tuổi, là Hoàng đế yểu mệnh nhất trong lịch sử nhà Thanh.

 Thanh Mục Tông - Đồng Trị (1856-1875)

 Thanh Mục Tông - Đồng Trị (1856-1875)

 Thanh Mục Tông - Đồng Trị lúc còn nhỏ.

Chân dung Thanh Mục Tông - Đồng Trị (1856-1875)

Chân dung Thanh Mục Tông - Đồng Trị (1856-1875)

 Tranh vẽ đoàn rước đám cưới của Đồng Trị Hoàng Đế.

Buổi tiếp đón các bộ trưởng ngoại giao và lãnh sự của Đồng Trị Hoàng đế, tranh minh họa từ tạp chí The Illustrated London News, tập LXIII, ngày 27 tháng 9 năm 1873.

 Từ An là Chính cung Hoàng hậu của Tiên đế, phụ trách quốc sự, lấy danh nghĩa Kỳ Tường Đế ban phát chỉ dụ.

Từ Hi địa vị thấp hơn, phụ trách việc vặt như chi tiêu sinh hoạt trong cung, đối với việc trọng đại phải thông qua quyết định của Từ An.

Huệ lăng, Đông Thanh Mộ, nơi chôn cất Đồng Trị Hoàng Đế.